علل و عوارض کم‌ کاری تیروئید

تیروئید غده ای در پایه گلو در نزدیکی نای است. شکل آن مانند پروانه است، با یک لوب راست و یک لوب چپ. ایستموس، یک قطعه نازک از بافت، دو لوب را به هم متصل می کند. یک تیروئید سالم کمی بزرگتر از یک چهارم است. هورمون های تیروئید کارهای زیر را انجام می دهند و عوارض کم کاری تیروئید میتواند در بدن انسان اختلال ایجاد کند :

1. کنترل ضربان قلب
2. کنترل دمای بدن
3. سرعت تبدیل غذا به انرژی

در حالت کم‌ کاری تیروئید غده تیروئید دیگر قادر نیست به اندازه کافی هورمون‌های تیروئیدی تولید نماید. از هر ۱۰۰ نفر حدود ۲ نفر مبتلا به کم‌کاری تیروئید هستند. البته درجات خفیف‌تر کم‌کاری تیروئید شیوع بیشتری دارد.

همچنین زنان بسیار بیشتر از مردان در معرض ابتلا به کم‌کاری تیروئید هستند. این بیماری همچنین در افراد بالای ۶۰ سال شایع‌تر است. اگر کم‌کاری تیروئید درمان نشود معمولاً شدیدتر شده و شکایات ناشی از آن بیشتر می‌شود. کم‌کاری تیروئید با انجام آزمایش خون شناسایی و به راحتی قابل درمان است.

علائم کم کاری تیروئید

در ابتدا، ممکن است فرد به سختی متوجه علائم کم کاری تیروئید، مانند خستگی و افزایش وزن شود، یا ممکن است آن‌ها را به افزایش سن نسبت دهد. اما همانطور‌که متابولیسم به کندی پیش می‌رود، ممکن است مشکلات آشکارتری ایجاد کند. بسیاری از این علائم، به ویژه خستگی و افزایش وزن، جز مشکلات رایج هستند و لزوماً به معنی ابتلا به مشکل تیروئید نیست.

ضعف ماهیچه‌ها
کلفت شدن غیرطبیعی صد
گواتر یا التهاب گردن
کند شدن ضربان قلب
افزایش سطح کلسترول خون
افزایش وزن
درد‌های ماهیچه‌ای
افسردگی
فراموش کردن غیرعادی مسائل
ریزش مو
درد، نرمی و تورم در مفاص
سخت شدن پوست بدن
دوره‌های قاعدگی سنگین‌تر یا نامنظم

کم کاری تیروئید در نوزادان

اگرچه عوارض کم کاری تیروئید و راه های درمان آن اغلب زنان میانسال و مسن را تحت تاثیر قرار می دهد، اما هر کسی از جمله نوزادان می تواند به این بیماری مبتلا شود. در ابتدا، نوزادانی که بدون غده تیروئید یا با غده ای که به درستی کار نمی کند متولد می شوند، ممکن است علائم و نشانه های کمی داشته باشند. تشخیص و درمان زودهنگام این اختلال می‌تواند از این مشکلات جلوگیری کند. به همین دلیل است که نوزادان برای کم‌کاری تیروئید آزمایش می‌شوند. علائم کم کاری تیروئید :

• زرد شدن پوست و سفیدی چشم : در بیشتر موارد، این زمانی اتفاق می‌افتد که کبد نوزاد نمی‌تواند ماده‌ای به نام بیلی‌روبین را متابولیزه کند، که معمولاً وقتی بدن گلبول‌های قرمز قدیمی یا آسیب‌دیده را بازیافت می‌کند، تشکیل می‌شود.
• گریه دشوار
• خواب آلودگی بیش از حد
• دشواری در تنفس
• شیرخوارانی که در تغذیه مشکل دارند

علت و عوامل کم کاری تیروئید

بیماری خود ایمنی : شایع ترین علت کم کاری تیروئید یک اختلال خود ایمنی است که به نام تیروئیدیت هاشیموتو شناخته می شود. اختلالات خودایمنی زمانی اتفاق می‌افتد که سیستم ایمنی بدن آنتی‌بادی‌هایی تولید می‌کند که به بافت‌های شما حمله می‌کنند. گاهی اوقات این فرآیند غده تیروئید شما را درگیر می کند.  در نتیجه تیروئید آسیب‌دیده و ملتهب می‌شود و نمی‌تواند به اندازه کافی هورمون تیروئید بسازد.

کم کاری تیروئید مادرزادی : تعدادی از نوزادان به هنگام تولد یا فاقد تیروئید یا تنها دارای بخشی از آن می باشند و یا اینکه تمام تیروئید یا بخشی از آن در جای دیگری از بدن غیر از جای طبیعی خود قرار دارد. در بعضی از نوزادان نیز سلول های تیروئید یا آنزیم های آن به طور طبیعی کار نمیکنند. ، کم‌کاری تیروئید مادرزادی می‌تواند منجر به ناتوانی ذهنی و نارسایی رشد شود، به این معنا که کودک آنطور که انتظار می‌رود رشد نمی‌کند.

کمبود ید در بدن : افراد مبتلا به کم‌کاری تیروئید بایستی مقدار متعادلی را از طریق مواد غذایی جذب کنند. اگر این عنصر معدنی به مقدار کافی از طریق وعده‌های غذایی به بدن نرسد فرد دچار کم‌کاری تیروئید می‌شود.

جراحی تیروئید : برداشتن تمام یا بخش بزرگی از غده تیروئید می تواند تولید هورمون را کاهش دهد یا متوقف کند. در این صورت، شما باید تا آخر عمر هورمون تیروئید مصرف کنید.

اختلال هیپوفیز : یکی از علل نسبتاً نادر کم کاری تیروئید، شکست غده هیپوفیز در تولید کافی هورمون محرک تیروئید (TSH) است.

بارداری : برخی از زنان در طول بارداری یا پس از آن دچار کم کاری تیروئید می شوند ، اغلب به دلیل تولید آنتی بادی برای غده تیروئید خود. کم کاری تیروئید در صورت عدم درمان، خطر سقط جنین، زایمان زودرس و مسمومیت بارداری را افزایش می دهد همچنین می تواند به طور جدی روی جنین در حال رشد تأثیر بگذارد. با مصرف داروهای تیروئید می‌توانند به جلوگیری از بروز این مشکلات کمک کنند و مصرف آن‌ها در دوران بارداری بی‌خطر است.

داروها : داروهایی مانند آمیودارون، لیتیم، اینترفرون آلفا، اینترلوکین ۲ می‌تواند باعث جلوگیری از ساخت هورمون تیروئید در غده تیروئید شوند. این داروها در بیمارانی که یک زمینه ژنتیکی برای بیماری های خود ایمنی تیروئید دارند بیشتر باعث کم کاری تیروئید می شوند.

کم کاری تیروئید چگونه تشخیص داده می شود؟

آزمایش TSH : TSH از غده هیپوفیز ترشح می‌شود و به غده تیروئید دستور فعالیت می‌دهد. وقتی میزان TSH در خون به طور غیرطبیعی بالا باشد یعنی تیروئید کم کار است. به عبارت دیگر بدن از غده تیروئید درخواست ساخت هورمون تیروئید بیشتری می کند زیرا میزان هورمون تیروئید در خون کافی نیست. عوامل خاصی وجود دارد که می‌ توانند آزمایش خون را برای مشکلات تیروئیدی تحت تاثیر قرار دهند. به عنوان مثال مصرف داروی رقیق کننده خون به نام هپارین می‌تواند آزمایش را تحت تاثیر قرار دهد.

اگر بیماری در مراحل اولیه باشد، خیلی کم پیش می‌آید که علائمی از خود نشان دهد. اما برخی افراد به تدریج علائمی ظاهر می‌شود که مسلما اختلال در سلامت را درپی دارد. باید قبل از آزمایش از خوردن غذا پرهیز کنند چون آزمایش تیروئید حساس به چربی های خون است. همچنین مصرف شکلات و آدامس نیز باید کنترل شده باشد. بعد از جراحی ساخت هورمون ها کاهش پیدا می کند و یا متوقف می شود. برای همین منظور داروهایی جهت جبران کم کاری غده ی تیروئید تجویز می شود.

پزشک بعد از معاینه اگر مشکوک به بیماری تیروئید بشود با آزمایش خون می تواند به قطعیت برسد. در آزمایش خون میزان TSH بررسی می شود که هورمون های محرک تیروئید را می سنجد.

اگر TSH در جواب آزمایش بالا نشان دهنده شود نشان دهنده ی کم کاری تیروئید می باشد. و لی اگر TSH پایین باشد نشان دهنده ی بیماری پرکاری تیروئید است و هورمون ها بیش از حد نرمال کار می کنند.

درمان کم‌ کاری غده تیروئید

عوارض کم کاری تیروئید اغلب با مصرف روزانه قرص‌هایی به نام لووتیروکسین انجام می‌شود. این درمان نوعی هورمون‌تراپی شناخته می‌شود. لووتیروکسین حاوی هورمون‌هایی است که غده تیروئید به هر دلیلی نتوانسته آن‌ها را تولید کند. تعیین دوز مناسب لووتیروکسین برای هر فرد تنها با آزمایش‌های مکرر و توسط پزشک مربوطه تعیین می‌شود. بعضی از افراد به محض شروع درمان با لووتیروکسین، تمام علائم و عوارضشان بهبود پیدا می‌کند ولی برخی دیرتر به درمان پاسخ می‌دهند که جای نگرانی نیست. هرگز نباید بدون مشورت با پزشک خود، مصرف دارو را قطع کنیم. مصرف بیش از حد این داروها بدون مشورت با پزشک می‌تواند باعث اختلالات جدی، مانند مشکلات قلبی یا پوکی استخوان، شود.

عوارض کم کاری تیروئید

• نوروپاتی محیطی : کم کاری تیروئید کنترل نشده طولانی مدت می تواند به اعصاب محیطی شما آسیب برساند. اینها اعصابی هستند که اطلاعات را از مغز و نخاع به بقیه بدن شما مثلا بازوها و پاها منتقل می کنند. نوروپاتی محیطی ممکن است باعث درد، بی حسی و گزگز در نواحی آسیب دیده شود.
• کمای میکس‌ادم فرم شدیدی از کم‌کاری تیروئید است که در آن عملکرد بدن تا حد تهدیدکننده حیات کُند می‌شود و نیاز به مداخله فوری پزشکی دارد.
• ابتلا به بیماری‌های پوستی
• مشکلات قلبی : کم کاری تیروئید همچنین ممکن است با افزایش خطر بیماری قلبی و نارسایی قلبی همراه باشد، در درجه اول به این دلیل که سطوح بالای کلسترول لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL) می تواند در افراد مبتلا به تیروئید کم کار رخ دهد.
• کم کاری تیروئید همچنین می تواند باعث کندی عملکرد ذهنی شود.
• ناباروری : پایین بودن و کم کاری سطح هورمون‌های تیروئیدی ممکن است باعث اختلال در فرایند تخمک‌گذاری شود.